အတၱမ်ားႏွင့္ ဆရာ၀န္ -၂

၇။ အမွန္တကယ္ ေျပာရန္ရည္ရြယ္ထားသည္ကို ၾကားေဖာက္၍ ေျပာရပါမည္။ ဗဟိုခ်ဳပ္ထိန္းမွဳ ေျဖေလွ်ာ့ျခင္း Decentralization အေၾကာင္း ျဖစ္ပါသည္။ သိလြန္း၍ ေျပာရသည္မဟုတ္ပါ။ သီအိုရီ မည္သို.ပင္ရိွသည္ျဖစ္ေစ၊ 'ရွင္းရွင္းျပတ္ျပတ္ စဥ္းစားမွဳ' ကို ေဘးသို. ဖယ္ထုတ္၍ ၾကားဘူးနား၀နွင့္ လံုး၀မၾကားဘူးသူတို.၏ 'နားကိုရွဳပ္ေတြးေစရန္' ထင္ေယာင္မွား ေျပာေနၾကျခင္းကို ဆင္ျခင္နိဳင္ေစရန္ ရည္ရြယ္ပါသည္။ သီအိုရီမ်ားကို လည္း အေျခခံပါ။ တိုင္းျပည္ လက္ရိွအေနအထားကိုလည္း မ်က္ကြယ္မျပဳပါႏွင့္။ ကိုယ္ပိုင္ဆင္ျခင္ဥာဏ္ကိုလည္း အသံုးျပဳပါဟု အႀကံေပး တိုက္တြန္းလိုပါသည္။

၈။ ဒီစင္ထရယ္လိုက ္ေဇးရွင္း ဟု ေျပာၾကလွ်င္ အမွန္စင္စစ္ Democratic Decentralization ကို ေယဘုယ် ဆိုလိုပါသည္။ ဖြင့္ဆိုခ်က္ကို အေျခခံ၍ ေျပာရလွ်င္ ဗဟိုအစိုးရႏွင့္္ တိုင္းေဒသႀကီး/ျပည္နယ္ အစိုးရ တို.အၾကား၊ တိုင္းေဒသႀကီး/ျပည္နယ္ အစိုးရတို.ႏွင့္ ျပည္သူျပည္သားတို.အၾကား ဆက္ႏြယ္မွဳ အစဥ္တစိုက္ ဖြံ.ၿဖိဳးတိုးတက္မွဳ ျဖစ္စဥ္ပင္ျဖစ္ပါသည္။ (စာေလးလွ်င္လည္း သည္းခံၾကပါရန္ ေတာင္းပန္အပ္ပါသည္) 'တိုင္းေဒသႀကီး/ျပည္နယ္ အစိုးရတို.ႏွင့္ ျပည္သူျပည္သားတို.အၾကား' ဆိုသည့္ စာသားကို အေလးအနက္ဆိုပါသည္။ ယေန.အာရံုစိုက္ေျပာေနၾကျခင္းမွာ ဗဟိုအစိုးရနွင့္ ျပည္နယ္အစိုးရအၾကား လုပ္ပိုင္ခြင့္အာဏာ လႊဲေျပာင္းေရးကိုသာ အာရံုစိုက္၍ ေျပာေနၾကျခင္းျဖစ္ပါသည္။ တနည္းေျပာလွ်င္ အာဏာယူမွုကိုသာ ျမင္၍ တာ၀န္ယူမွဳကို မျမင္သည့္သေဘာဟု ဆိုခ်င္ပါသည္။

၉။ ဒီစင္ထရယ္လိုက္ေဇးရွင္းကို ရိုးရိုးရွင္းရွင္း ဖြင့္ဆိုရလွ်င္ အခြင့္အာဏာ Authority တာ၀န္ခံမွဳ Responsibility နွင့္ စာရင္းရွင္းႏိုင္စြမ္း Accountability တို.ကို လႊဲေျပာင္းေပးအပ္ျခင္းပင္ျဖစ္ပါသည္။ နာမည္တပ္လွ်င္ သံုးမ်ိဳး ရိွပါသည္။ အုပ္ခ်ဳပ္မွဳဆိုင္ရာ၊ ဘဏၰာေရးဆိုင္ရာနွင့္ စီမံကြပ္ကဲမွဳဆိုင္ရာ (Administrative, Financial and Political Decentralizations) တို.ျဖစ္ပါသည္။ အုပ္ခ်ဳပ္မွဳဆိုင္ရာ ဗဟိုေလ်ာ့ျခင္းသည္ တာ၀န္ခံမွဳ (Functional Responsibility) ကိုေျပာပါသည္။ ဘဏၰာေရးဆိုင္ရာ ဗဟိုေလ်ာ့ျခင္းသည္ အရင္းအျမစ္မ်ား (access to resources) ကိုေျပာ၍ စီမံကြပ္ကဲမွဳဆိုင္ရာဗဟိုေလ်ာ့ျခင္းသည္ စာရင္းရွင္းႏိုင္စြမ္း (Accountability) ကို ဆိုလိုပါသည္။ အၾကမ္းမွ်ေျပာ၍ မိမိတို.ႏွင့္ ဆိုင္ရာ က်န္းမာေရး ကိစၥကိုသာ ေျပာပါမည္။

၁၀။ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာကိစၥတို.တြင္လည္း အုပ္ခ်ဳပ္မွဳအာဏာကို အသံုးျပဳရေသာ ကိစၥတို.ရိွပါသည္။ ဘဏၰာေရးဆိုင္ရာကိစၥတို.ရိွပါသည္။ စာရင္းဇယားဆိုင္ရာ ကိစၥမ်ားရိွပါသည္။ အကယ္၍ ဒီစင္ထရယ္လိုက္ေဇးရွင္းလုပ္မည္ဆိုလွ်င္လည္း ထိုကိစၥရပ္မ်ားသည္ ေဆးရံုေဆးခန္းဆိုင္ရာတာ၀န္ခံမ်ားဆီသို. 'အလံုးစံု ပံု၍' ေရာက္လာမည္မဟုတ္ပဲ ေဒသဆိုင္ရာ အာဏာပိုင္မ်ားမွ တဆင့္သာ ခြဲေ၀ေပးအပ္ရမည္ျဖစ္ပါသည္။ ေနာက္မွလာတဲ့ ေမာင္ပုလဲ ဒိုင္း၀န္ထက္ကဲမည္ဟု မဆိုခ်င္ေသာ္လည္း ယေန. သံုးရပ္ေသာအာဏာခြဲေ၀ က်င့္သံုးမွဳတြင္ အသားမက်ေသးေသာ (မ်က္စိမွိတ္ျငင္းလိုက ျငင္းပါေလ) အေနအထားတြင္ က်န္းမာေရးဆက္တာအတြက္ ရင္ေလးရပါသည္။ ဒီစင္ထရယ္လိုက္ေဇးရွင္း၏ အႏွစ္သာရမွာ ျပည္သူျပည္သားတို.အတြက္ transparency, accountability ရရိွရန္ ဗဟိုႏွင့္ ျပည္သူေ၀းကြာေနမွဳ ေလ်ာ့နည္းရန္အတြက္ ေဒသအာဏာပိုင္တို.၏ စြမ္းေဆာင္ရည္ ျမွင့္တင္ေပးရန္သာျဖစ္ပါသည္။ ဆရာ၀န္ႏွင့္ ျပည္သူ citizen တိုက္ရိုက္ထိေတြ.မွဳတြင္ 'အသားက်နွင့္ၿပီးေသာ က်န္းမာေရးနယ္ပယ္' တြင္မူ လုပ္ပိုင္ခြင့္အာဏာ၊ ဘဏၰာရပ္ဆိုင္ရာ၊ စာရင္းဇယားဆိုင္ရာတို.တြင္ ဒီစင္ထရယ္လိုက္ေဇးရွင္းမွ ထူးျခားေသာ ဖြံ.ၿဖိဳးမွဳ ရနိုင္ပါမည္ေလာ ဆင္ျခင္သင့္ပါသည္။ (ဒီစင္ထရယ္လိုက္လုပ္ျခင္းကို ျငင္းပယ္ေနျခင္းမဟုတ္ပဲ က်န္းမာေရးနယ္ပယ္အတြက္ စဥ္းစားေနျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း သတိခ်ပ္ပါေလ)

၁၁။ အထူးသျဖင့္ ဒီစင္ထရယ္လိုက္လုပ္ျခင္းသည္ ကြဲျပားျခားနားေသာ ေဒသအသီးသီးရိွ ပုဂၢလိကဆိုင္ရာတို.အတြက္ accountability ဖြံ.ၿဖိဳးေစရန္ ရည္ရြယ္ျခင္းသာ ျဖစ္သည္။ ဥပမာဆိုေသာ္ စိုက္ပ်ိဳးေရးဖြံ.ၿဖိဳးေသာ ေဒသနွင့္ ေတာင္ေပၚေဒသတို.အတြက္ မူ၀ါဒ၊ အခြန္ စသည္တို. တူညီေနရန္ မျဖစ္ႏိုင္၍ လိုအပ္ေသာ အခြင့္အာဏာတို.ကို 'သူ.အရပ္ႏွင့္ သူ.ဇာတ္' မွ်တေစရန္ခြဲေ၀ေပးရျခင္းကို 'ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မွဳ တင္းၾကပ္လြန္းသည္ဟု ေအာ္ဟစ္ အျပစ္တင္၍ ေကာင္းသည့္ စကားလံုးမ်ားသံုးကာ' ေျပာခ်င္ရာေျပာေနျခင္းသည္ အင္မတန္ရွက္စရာေကာင္းပါသည္။ ဆရာ၀န္သည္ ေဆးကုသခြင့္ မရိွလွ်င္ေျပာပါ။ ပိုက္ဆံမရျခင္းသည္ ခြဲမေပး၍ မဟုတ္ပါ။ မရိွ၍ မရျခင္းသာျဖစ္သည္။ က်န္းမာေရးအတြက္ ရသမွ်ဘတ္ဂ်က္ကို 'ေဆးမ်ားစုၿပံဳ၀ယ္ကာ ေဆးကုသေရးအတြက္ပဲသံုးမည္' ဟု ကေလးေပါေပါသည့္ အေတြးနွင့္ ဒီစင္ထရယ္လိုက္လုပ္မည္ဆိုလွ်င္ေတာ့ လူရီပါလိမ့္မည္။ ဆရာ၀န္သည္ ေဆးကုသရပါမည္။ သို.ေသာ္ ေဆးကုသျခင္းသက္သက္သည္သာ ဆရာ၀န္အလုပ္မဟုတ္ပါ။ ဖိုင္နယ္ပါ့၀မ္း ကာကြယ္ေရးႏွင့္ လူမွဳေရးေဆးပညာတြင္သင္ခဲ့ေသာ တီအမ္အို၏ တာ၀န္၀တၱရားမ်ားကို ေမ့ကုန္ၾကၿပီထင္ပါသည္။ ထိုတာ၀န္၀တၱရားတို.ကို လုပ္ပိုင္ခြင့္မရိွလွ်င္ေအာ္ပါ။ က်န္းမာေရးဘတ္ဂ်က္ကို ျပည္နယ္အေရအတြက္၊ ေဆးရံုအေရအတြက္ႏွင့္စားကာ 'ဒီေငြေတြ တို.လက္ထဲထည့္ပါ၊ ငါတို.လုပ္ျပပါ့မယ္' ဆိုသည့္ စကားမ်ိဳးကိုၾကားရသည့္အခါ ဘာေျပာရမည္ပင္မသိပါ။ အခြင့္အာဏာ၊ ေငြေၾကး စသည္တို.ကို ခဏေဘးဖယ္၍ တာ၀န္ခံမွဳေလးတစ္ခုေလာက္ပဲ ႀကိဳးစားၾကည့္ပါဟု တိုက္တြန္းလိုပါသည္။ ရြဲ.သည္မဟုတ္ပါ။ ဗဟိုသို. တက္လာေသာ စာရင္အင္းမ်ားကိုပင္ မည္သို.အပူတျပင္း ျဖည့္ခဲ့သည္ကို ကိုယ့္ဘာသာသိပါသည္။ ကိုယ္ ေငြေၾကးဆိုင္ရာစာရင္းဇယား မနိုင္တာ ကိုယ္ပဲသိပါသည္။ တို.က ဆရာ၀န္ ၊ဒါေတြ မဆိုင္ဘူးေျပာ၍ မရပါ။ ဆရာ၀န္တစ္ေယာက္သည္အရာရိွ၀န္ထမ္းတစ္ေယာက္၏ တာ၀န္ပါယူရပါမည္။ ေျဖရွင္းနိုင္ပါသလားဟု ရိုးရိုးသားသား ေတြးၾကည့္ေစလိုပါသည္။ ၿပီးမွ ဒီစင္ရယ္လိုက္လုပ္ရန္စဥ္းစားပါေလ။

၁၂။ ဒီစင္ထရယ္လိုက္ေဇးရွင္းသည္ ပညာရပ္တစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။ ဒီဇိုင္းဆင္ရပါသည္။ ပေရာဂ်က္ဆြဲရပါသည္။ 'ေရာ့၊ အင့္' ဟု လုပ္၍ မရသည္ကိုသိေစခ်င္ပါသည္။ လြယ္လြယ္ေတြး၊ လြယ္လြယ္ေရးကာ ျပည္သူကို အသိမွားအျမင္မွားေပး၍ ေျပာခ်င္သလိုေျပာေနလွ်င္ လူနာအသက္ဆံုးသည္ထက္ ပို၍ နစ္နာပါသည္။ တိုင္းျပည္ကိစၥျဖစ္ပါသည္။ မသိသည္ကကိစၥမရိွပါ။ သိေအာင္ႀကိဳးစားလွ်င္ရပါသည္။ လြယ္လြယ္ေျပာသည္ကိုေတာ့ မႀကိဳက္ပါ။ အထူးသျဖင့္ ကိုယ္နားမလည္ေသာကိစၥရပ္မ်ားကို 'ေလဖမ္းဒါန္းစီးကာ' ငါသာအသိငါသာအတတ္လုပ္ေနေသာ အတၱမ်ားနွင့္ ဆရာ၀န္ အခ်ိဳ.အား ေတာင္းပန္လိုက္ရပါသည္။

(ဆက္ပါမည္)