၁။
သူရဲတေစ ၦေၾကာင္းေျပာသည့့္အခါ မရည္ရြယ္ေသာ္လည္း မုသာ၀ါဒ ျဖစ္သြားတတ္သည္ဟု
ဆိုၾကပါသည္။ ထို.အတူ က်န္းမာေရးေၾကာင္း ေျပာသည့္အခ်ိန္တြင္
ရည္ရြယ္သည္ျဖစ္ေစ၊ မရည္ရြယ္သည္ျဖစ္ေစ နိုင္ငံေရးအေၾကာင္းမ်ား၀င္လာတတ္ပါသည္။
နိုင္ငံေရးသမားတို.ကလည္း နိုင္ငံတစ္နိုင္ငံ တိုးတက္မွဳ ဆုတ္ယုတ္မွဳတို.
အတြက္ မက္လံုး ေပးရာတြင္ က်န္းမာေရးႏွင့္ ပညာေရးကို ခ်ိန္ရြယ္
ပစ္ခတ္ေလ့ရိွၾကသည္။ က်န္းမာေရးအေၾကာင္းသည္ ေျပာရလြယ္သလို
ျငင္းရလည္းလြယ္ပါသည္။ သိသလိုလို ႏွင့္ မသိသည္မ်ားလည္း တပံုႀကီး
ရိွေနနိုင္သလို သိသည္ျဖစ္ေစ မသိသည္ျဖစ္ေစ အာေပါင္အာရင္းသန္ရန္လည္း
လြယ္ပါသည္။ သိ၍ တတ္၍ မဟုတ္ေသာ္လည္း ၾကားဘူးနား၀ အခ်ိဳ.ကို ေျပာျပခ်င္လာသည္။
က်န္းမာေရးေၾကာင္းပါ။ နိုင္ငံေရးေၾကာင္း မဟုတ္ပါ။
၂။ နိုင္ငံ တစ္နိုင္ငံ တိုးတက္မွဳ၊ ဆုတ္ယုတ္မွဳ အေၾကာင္းကို ေျပာသည့္အခါ ဆံုးဆံုးျဖတ္ျဖတ္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ရန္ခဲယဥ္းပါသည္။ ႏွိဳင္းရတရားျဖင့္ ေျပာရမည္လား၊ တိုင္းျပည္၀င္ေငြ ဟုန္းကနည္း တက္သည္ျဖင့္ ေျပာရမည္လား၊ သဘာ၀ သယံဇာတ ၾကြယ္၀မွဳျဖင့္ေျပာမည္လား၊ ျပည္သူျပည္သားတို. ေဘးကင္းလံုၿခံဳ ေပ်ာ္ရႊင္မွဳျဖင့္ ေျပာမည္လား။ တိုင္းတာ တြက္ခ်က္ရန္ ခက္ခဲေသာ အေျခအေန၊ အေနအထားတစ္ရပ္ကို ေျပာလိုသည့္အခါ ညႊန္းကိန္း indicators မ်ားျဖင့္ ေျပာၾကပါသည္။ သို.ေသာ္ ထိုညႊန္းကိန္းမ်ားသည္ အေျခအေနတစ္ရပ္ကို တိတိပပေျပာျပျခင္းဟု မဆိုနိုင္ပဲ အေျခအေနတစ္ရပ္၏ ေရာင္ျပန္ reflection သာ ျဖစ္သည္ဟူေသာ အခ်က္ကို မေမ့ၾကရန္လည္း လိုပါသည္။ ထိုညႊန္းကိန္းမ်ားသည္ အေျပာင္းလဲကို ျပညႊန္ပါသည္။ အေျပာင္းအလဲ၏ ျမန္ႏွဳန္းကို သိနိုင္ပါသည္။
၃။ နိုင္ငံတိုးတက္မွဳအေျပာင္းအလဲကို ညႊန္ျပၾကရာ၀ယ္ တိုက္ရိုက္သိနိုင္ေသာ တိုင္းျပည္၀င္ေငြ၊ ဂ်ီဒီပီ၊ ဂ်ီအန္ပီ စသည္တို.သာမက က်န္းမာေရးႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ ညႊန္းကိန္းမ်ားသည္လည္း အေရးတႀကီးပါ၀င္လာပါသည္။ အထူးသျဖင့္ တိုးတက္မွဳသာမအက ဖြံ.ၿဖိဳးမွဳကိုပါ ေတာင္းဆိုလာေသာအခ်ိန္တြင္ က်န္းမာေရးညႊန္းကိန္းမ်ားကို ေစ့ေစ့စပ္စပ္ ၾကည့္ရပါေတာ့မည္။ အက်ယ္ေျပာရန္မရိွပါ။ ေထာင္စုႏွစ္ ဖြံ.ၿဖိဳးေရး ပန္းတိုင္မ်ား (MDGs) တြင္ က်န္းမာေရးႏွင့္ ဆက္စပ္ေသာ ညႊန္းကိန္းမ်ား မည္မွ်ပါသည္ကိုသာ ျပန္လည္ ေလ့လာေစခ်င္ပါသည္။
၄။ ထိုသို.က်န္းမာေရး ညႊန္းကိန္းမ်ား၏ အေရးပါမွဳကို သိလာၾကေသာအခါ က်န္းမာေရး ဘက္ကို ဦးလွည့္လာၾကပါသည္။ ေစတနာပါသည္ျဖစ္ေစ၊ မပါသည္ျဖစ္ေစ က်န္းမာေရးးးးးးးးးးးးးး ဆိုေသာ စကားကို တဖြတရ ေျပာလာၾကပါသည္။ မသိသူကလည္း က်န္းမာေရး၊ သိသူကလည္း က်န္းမာေရး၊ ျပည္သူကလည္းက်န္းမာေရး၊ နိုင္ငံေရးသမားကလည္း က်န္းမာေရး။ ထိုသို.က်န္းမာေရးလာၾကေသာအခါ က်န္းမာေရးဟူေသာ အဓိပၸါယ္သည္ လူတကာအေျပာမ်ားလြန္း၍ အေပါစားျဖစ္သြားေသာ စကားတစ္လံုးဟု မွတ္ယူရေပေတာ့မလို ျဖစ္ေနပါသည္။
၅။ သိေတာ္မူၾကသည့္ အတိုင္း နိုင္ငံ၏ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ ညႊန္းကိန္းမ်ားကလည္း (က်န္းမာေရး အေျခအေနဟု မေျပာပါ) အားရဖြယ္ အေနအထားကို မရိွသည့္အခါ လြယ္လင့္တကူ ထိုးခ်င္ေသာ လက္ညိဳးမ်ားသည္ က်န္းမာေရး=ဆရာ၀န္ဟု ေကာက္ခ်က္ခ်ၾကပါေတာ့သည္။ ထို.အတူ မေအာင္ျမင္ေသာ စရိတ္မွ်ေပး က်န္းမာေရး အစီအစဥ္၊ (အစစ အလကားရခဲ့ေသာ ဆိုရွယ္လစ္စနစ္မွ ဆာလာအိတ္ႏွင့္ ေငြထည့္လာရေသာ အေျခအေနသို. ကူးေျပာင္းေနေသာ) ပုဂၢလိက ေဆးရံုေဆးခန္း၊ ပညာရပ္သေဘာတရားကို မသိပဲ လူနာဆံုးပါးသည္ကို ဆရာ၀န္ျဖစ္ေစ၊ ျမန္မာနိုင္ငံ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မွဳ စနစ္ကိုျဖစ္ေစ ပံုခ်လိုေသာ ဂ်ာနယ္အခ်ိဳ.၊ စသည္တို.သည္ အေျခအေနကို ဆိုးသည္ထက္ဆိုးေအာင္ ဖန္တီးေနၾကသည္။ ဆရာ၀န္သည္သာ ျဖစ္သမွ် အေျခအေန၏ တရားခံ။
၆။ သို.ရာတြင္ ပို၍ ဆိုးေသာ အခ်ိဳ. 'ဆရာသမား' မ်ား ရိွပါေသးသည္။ ျမန္မာနိုင္ငံ၏ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မွဳ စနစ္ညံ့ဖ်င္းေန၍ ညႊန္းကိန္းမ်ား တက္မလာျခင္းသာျဖစ္သည္၊ ခ်ာတူးလန္ေနေသာ က်န္းမာေရး ေပၚလစီၤေၾကာင့္ ျပည္သူလူထု နစ္နာေနရသည္။ အရည္အေသြးညံ့ဖ်င္းေသာ ဆရာ၀န္မ်ားကို ေမြးထုတ္ေန၍ တိုင္းျပည္ ဖြံ.ၿဖိဳးေရး ေနာက္က်ေနပါသည္။ စသည္၊ စသည္ျဖင့္ မွန္သည္မွားသည္ ေျပာရခက္ေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို အာသန္သန္၊လွ်ာသန္သန္ျဖင့္ ေျပာၾကပါသည္။ မွန္သည္လည္းရိွ၊ မွားသည္လည္းရိွေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ား၊ အမွန္အမွား အေျဖမထြက္ေသးေသာ ကိစၥရပ္မ်ားကို ရမ္းတုတ္ေသာအခါ အဟုတ္ထင္ေသာ သူတို.ကထင္ၾကပါသည္။ အေကာင္းထက္ အဆိုးကသာ မ်ားမည္ဟု ေလးအနက္ဆိုပါသည္။ ထိုေရာအခါ လြယ္လြယ္ေပါ့ေပါ့ေလး ေျပာၾကသူမ်ားကို ဆိုစရာ စကားမ်ားကရိွလာသည္။ အထူးသျဖင့္ 'ကိုယ့္လူမ်ား' (ဆရာ၀န္မ်ား) ထဲကပင္ ထိုသို. လြယ္လင့္တကူ 'အျပစ္တင္ေ၀ဖန္သမွဳ'
ျပဳလာၾကေသာအခါ အျခားေသာ မ်က္နွာစာမ်ား ရိွေနပါေၾကာင္း သတိေပးလိုပါသည္။
၇။ ထိုသို.ေသာသူမ်ားကို အေလးအနက္ဆိုလိုသည္မွာ က်န္းမာေရးသည္ 'ရွဳၾကည့္စရာ' မွန္ကူကြက္ေပါင္းမ်ားစြာ Multidimensional ရိွေနပါသည္။ ထို မွန္ကူကြက္တို.တြင္လည္း မ်ားစြာေသာ ေနာက္ခံ အေၾကာင္းခ်င္းရာတို. ရိွေနပါသည္။ ထိုအေၾကာင္းခ်င္းရာတို.ကို အခ်ိဳ.သိရိွၿပီး ျဖစ္ေသာ္လည္း အခ်ိဳ.မွာ သိရိွရန္ လိုအပ္ဆဲျဖစ္ပါသည္။ က်န္းမာေရး အေၾကာင္းကိစၥရပ္သည္ ပရိုဖက္ရွင္နယ္မ်ားအတြက္ပင္ တိုင္းတာ တြက္ခ်က္ရန္ ရွဳပ္ေထြးေနပါေသးသည္ဟု ဆိုၾကပါသည္။ ညႊန္းကိန္း အမ်ိဳးအစားတစ္ရပ္ထဲျဖင့္ ေဖၚျပဆံုးျဖတ္ရန္ မျဖစ္နိုင္ေၾကာင္း သိေစလိုပါသည္။
၈။ ေျပာသမွ်၏ အခ်ဳပ္သည္ နိုင္ငံေတာ္ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မွဳ စနစ္အေၾကာင္း လြယ္လြယ္ေပါ့ေပါ့ အျပစ္တင္မေစာ ရန္သာျဖစ္ပါသည္။ ( ဆႏၵ မေစာေစလိုပါ၊ အျပစ္တင္ထိုက္ေသာ ကိစၥမ်ားကို အျပစ္တင္ေပးပါမည္၊)
ဆက္ပါမည္။
၂။ နိုင္ငံ တစ္နိုင္ငံ တိုးတက္မွဳ၊ ဆုတ္ယုတ္မွဳ အေၾကာင္းကို ေျပာသည့္အခါ ဆံုးဆံုးျဖတ္ျဖတ္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ရန္ခဲယဥ္းပါသည္။ ႏွိဳင္းရတရားျဖင့္ ေျပာရမည္လား၊ တိုင္းျပည္၀င္ေငြ ဟုန္းကနည္း တက္သည္ျဖင့္ ေျပာရမည္လား၊ သဘာ၀ သယံဇာတ ၾကြယ္၀မွဳျဖင့္ေျပာမည္လား၊ ျပည္သူျပည္သားတို. ေဘးကင္းလံုၿခံဳ ေပ်ာ္ရႊင္မွဳျဖင့္ ေျပာမည္လား။ တိုင္းတာ တြက္ခ်က္ရန္ ခက္ခဲေသာ အေျခအေန၊ အေနအထားတစ္ရပ္ကို ေျပာလိုသည့္အခါ ညႊန္းကိန္း indicators မ်ားျဖင့္ ေျပာၾကပါသည္။ သို.ေသာ္ ထိုညႊန္းကိန္းမ်ားသည္ အေျခအေနတစ္ရပ္ကို တိတိပပေျပာျပျခင္းဟု မဆိုနိုင္ပဲ အေျခအေနတစ္ရပ္၏ ေရာင္ျပန္ reflection သာ ျဖစ္သည္ဟူေသာ အခ်က္ကို မေမ့ၾကရန္လည္း လိုပါသည္။ ထိုညႊန္းကိန္းမ်ားသည္ အေျပာင္းလဲကို ျပညႊန္ပါသည္။ အေျပာင္းအလဲ၏ ျမန္ႏွဳန္းကို သိနိုင္ပါသည္။
၃။ နိုင္ငံတိုးတက္မွဳအေျပာင္းအလဲကို ညႊန္ျပၾကရာ၀ယ္ တိုက္ရိုက္သိနိုင္ေသာ တိုင္းျပည္၀င္ေငြ၊ ဂ်ီဒီပီ၊ ဂ်ီအန္ပီ စသည္တို.သာမက က်န္းမာေရးႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ ညႊန္းကိန္းမ်ားသည္လည္း အေရးတႀကီးပါ၀င္လာပါသည္။ အထူးသျဖင့္ တိုးတက္မွဳသာမအက ဖြံ.ၿဖိဳးမွဳကိုပါ ေတာင္းဆိုလာေသာအခ်ိန္တြင္ က်န္းမာေရးညႊန္းကိန္းမ်ားကို ေစ့ေစ့စပ္စပ္ ၾကည့္ရပါေတာ့မည္။ အက်ယ္ေျပာရန္မရိွပါ။ ေထာင္စုႏွစ္ ဖြံ.ၿဖိဳးေရး ပန္းတိုင္မ်ား (MDGs) တြင္ က်န္းမာေရးႏွင့္ ဆက္စပ္ေသာ ညႊန္းကိန္းမ်ား မည္မွ်ပါသည္ကိုသာ ျပန္လည္ ေလ့လာေစခ်င္ပါသည္။
၄။ ထိုသို.က်န္းမာေရး ညႊန္းကိန္းမ်ား၏ အေရးပါမွဳကို သိလာၾကေသာအခါ က်န္းမာေရး ဘက္ကို ဦးလွည့္လာၾကပါသည္။ ေစတနာပါသည္ျဖစ္ေစ၊ မပါသည္ျဖစ္ေစ က်န္းမာေရးးးးးးးးးးးးးး ဆိုေသာ စကားကို တဖြတရ ေျပာလာၾကပါသည္။ မသိသူကလည္း က်န္းမာေရး၊ သိသူကလည္း က်န္းမာေရး၊ ျပည္သူကလည္းက်န္းမာေရး၊ နိုင္ငံေရးသမားကလည္း က်န္းမာေရး။ ထိုသို.က်န္းမာေရးလာၾကေသာအခါ က်န္းမာေရးဟူေသာ အဓိပၸါယ္သည္ လူတကာအေျပာမ်ားလြန္း၍ အေပါစားျဖစ္သြားေသာ စကားတစ္လံုးဟု မွတ္ယူရေပေတာ့မလို ျဖစ္ေနပါသည္။
၅။ သိေတာ္မူၾကသည့္ အတိုင္း နိုင္ငံ၏ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ ညႊန္းကိန္းမ်ားကလည္း (က်န္းမာေရး အေျခအေနဟု မေျပာပါ) အားရဖြယ္ အေနအထားကို မရိွသည့္အခါ လြယ္လင့္တကူ ထိုးခ်င္ေသာ လက္ညိဳးမ်ားသည္ က်န္းမာေရး=ဆရာ၀န္ဟု ေကာက္ခ်က္ခ်ၾကပါေတာ့သည္။ ထို.အတူ မေအာင္ျမင္ေသာ စရိတ္မွ်ေပး က်န္းမာေရး အစီအစဥ္၊ (အစစ အလကားရခဲ့ေသာ ဆိုရွယ္လစ္စနစ္မွ ဆာလာအိတ္ႏွင့္ ေငြထည့္လာရေသာ အေျခအေနသို. ကူးေျပာင္းေနေသာ) ပုဂၢလိက ေဆးရံုေဆးခန္း၊ ပညာရပ္သေဘာတရားကို မသိပဲ လူနာဆံုးပါးသည္ကို ဆရာ၀န္ျဖစ္ေစ၊ ျမန္မာနိုင္ငံ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မွဳ စနစ္ကိုျဖစ္ေစ ပံုခ်လိုေသာ ဂ်ာနယ္အခ်ိဳ.၊ စသည္တို.သည္ အေျခအေနကို ဆိုးသည္ထက္ဆိုးေအာင္ ဖန္တီးေနၾကသည္။ ဆရာ၀န္သည္သာ ျဖစ္သမွ် အေျခအေန၏ တရားခံ။
၆။ သို.ရာတြင္ ပို၍ ဆိုးေသာ အခ်ိဳ. 'ဆရာသမား' မ်ား ရိွပါေသးသည္။ ျမန္မာနိုင္ငံ၏ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မွဳ စနစ္ညံ့ဖ်င္းေန၍ ညႊန္းကိန္းမ်ား တက္မလာျခင္းသာျဖစ္သည္၊ ခ်ာတူးလန္ေနေသာ က်န္းမာေရး ေပၚလစီၤေၾကာင့္ ျပည္သူလူထု နစ္နာေနရသည္။ အရည္အေသြးညံ့ဖ်င္းေသာ ဆရာ၀န္မ်ားကို ေမြးထုတ္ေန၍ တိုင္းျပည္ ဖြံ.ၿဖိဳးေရး ေနာက္က်ေနပါသည္။ စသည္၊ စသည္ျဖင့္ မွန္သည္မွားသည္ ေျပာရခက္ေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို အာသန္သန္၊လွ်ာသန္သန္ျဖင့္ ေျပာၾကပါသည္။ မွန္သည္လည္းရိွ၊ မွားသည္လည္းရိွေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ား၊ အမွန္အမွား အေျဖမထြက္ေသးေသာ ကိစၥရပ္မ်ားကို ရမ္းတုတ္ေသာအခါ အဟုတ္ထင္ေသာ သူတို.ကထင္ၾကပါသည္။ အေကာင္းထက္ အဆိုးကသာ မ်ားမည္ဟု ေလးအနက္ဆိုပါသည္။ ထိုေရာအခါ လြယ္လြယ္ေပါ့ေပါ့ေလး ေျပာၾကသူမ်ားကို ဆိုစရာ စကားမ်ားကရိွလာသည္။ အထူးသျဖင့္ 'ကိုယ့္လူမ်ား' (ဆရာ၀န္မ်ား) ထဲကပင္ ထိုသို. လြယ္လင့္တကူ 'အျပစ္တင္ေ၀ဖန္သမွဳ'
ျပဳလာၾကေသာအခါ အျခားေသာ မ်က္နွာစာမ်ား ရိွေနပါေၾကာင္း သတိေပးလိုပါသည္။
၇။ ထိုသို.ေသာသူမ်ားကို အေလးအနက္ဆိုလိုသည္မွာ က်န္းမာေရးသည္ 'ရွဳၾကည့္စရာ' မွန္ကူကြက္ေပါင္းမ်ားစြာ Multidimensional ရိွေနပါသည္။ ထို မွန္ကူကြက္တို.တြင္လည္း မ်ားစြာေသာ ေနာက္ခံ အေၾကာင္းခ်င္းရာတို. ရိွေနပါသည္။ ထိုအေၾကာင္းခ်င္းရာတို.ကို အခ်ိဳ.သိရိွၿပီး ျဖစ္ေသာ္လည္း အခ်ိဳ.မွာ သိရိွရန္ လိုအပ္ဆဲျဖစ္ပါသည္။ က်န္းမာေရး အေၾကာင္းကိစၥရပ္သည္ ပရိုဖက္ရွင္နယ္မ်ားအတြက္ပင္ တိုင္းတာ တြက္ခ်က္ရန္ ရွဳပ္ေထြးေနပါေသးသည္ဟု ဆိုၾကပါသည္။ ညႊန္းကိန္း အမ်ိဳးအစားတစ္ရပ္ထဲျဖင့္ ေဖၚျပဆံုးျဖတ္ရန္ မျဖစ္နိုင္ေၾကာင္း သိေစလိုပါသည္။
၈။ ေျပာသမွ်၏ အခ်ဳပ္သည္ နိုင္ငံေတာ္ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မွဳ စနစ္အေၾကာင္း လြယ္လြယ္ေပါ့ေပါ့ အျပစ္တင္မေစာ ရန္သာျဖစ္ပါသည္။ ( ဆႏၵ မေစာေစလိုပါ၊ အျပစ္တင္ထိုက္ေသာ ကိစၥမ်ားကို အျပစ္တင္ေပးပါမည္၊)
ဆက္ပါမည္။
No comments:
Post a Comment