အိုဘယ့္ဘယ္……အိုဘယ့္ မီဒီယာ

က်င့္၀တ္မ်ား

ပ်င္းမိသည္ကိုအျပစ္တင္ပါ။ ၀ီကီမွာ ဂ်ာနယ္လစ္ က်င့္၀တ္မ်ားကို အပ်င္းေျပဖတ္မိပါသည္။ မေက်လည္စိတ္ေလးမ်ားနွင့္ အနည္းငယ္ ျမန္မာမွဳျပဳပါသည္။

သတင္းကန္.သတ္ထိန္ခ်န္ျခင္း

ဂ်ယ္နာလစ္ အဲမွားလို.ပါ၊ဂ်ာနယ္လစ္မ်ား အတြက္ ခ်င့္ခ်ိန္စရာက်င့္၀တ္မ်ားထဲကတစ္ခုမွာ သတင္းကန္.သတ္ထိန္ခ်န္ျခင္း( News manipulation) ျဖစ္ပါသတဲ့။ တခါတခါသူတို.က ထိတ္ခ်န္ၿပီး တခါတခါက်ေတာ့လည္းသူတို.ကို ထိန္ခ်န္ၾကပါသတဲ့။ အစိုးရတို.၊အဖြဲ.အစည္းမ်ားတို.က မီဒီယာကို လက္တလံုးျခားလုပ္ဖို.ႀကိဳးစားၾကပါသတဲ့။ ႀကိဳးစားပံုနည္းလမ္းကလည္းစံုမွစံုဆိုပဲ။ သိသိသာသာေရာ မသိမသာေရာပါ။ အဲ၊ ႀကံ.ႀကံ.ခံေနဖိ.ကေတာ့ ဂ်ာနယ္လစ္တာ၀န္ပါ။ ျပည္သူကိုေပးသင့္တာေပးမလား၊ အေၾကာက္တရားနဲ.ထိန္ခ်န္မလား၊ ေလာဘေၾကာင့္ထိန္ခ်န္မလား၊ ကိုယ့္ အေရးကိုယ္ေတြးၾက။


အမွန္တရား

ေနာက္တစ္ေက်ာကေတာ့ အမွန္တရားဆိုပဲ။ အလိုေလးေလး ဒီေခါင္းစဥ္ႀကီးေအာက္မွာ သိမ္ငယ္သူဘယ္ေလာက္မ်ားလည္စင္းေပးသြားပါလိမ့္။ သူရို.က အမွန္တရားသည္တန္ဖိုးတစ္ခုပါပဲဟုဆိုပါသည္။ ထိုတန္ဖိုး(value) သည္ အျခားေသာ တန္ဖိုးမ်ားနွင့္ အလြဲအေခ်ာ္ရိွတတ္ပါတယ္။ အျခားတန္ဖိုးဆိုတာေတြကေတာ့

-(လူထုစိတ္၀င္စားမွဳ) စစ္ဘက္လွ်ိဳ.၀ွက္ခ်က္တို.၊ အစိုးရသတင္းဆိုတာမ်ိဳးကလည္း ပါ့ဘလစ္အင္ထရက္စ္နဲ.ကိုက္ခ်င္မွ ကိုက္တာကလား။ ေဆးရံုတက္၍ ေသဆံုးရသည့္ ဆယ္ေက်ာ္သက္ပညာတတ္ေလးရင္နင့္ဖြယ္ျဖစ္ရပ္မွန္တို.၊ မင္းသမိးေလးေျခစြယ္ငုတ္၍ ရိုက္ရက္ေရြ.ရတို.ဘာတို.၊အို လူစိတ္၀င္စားမွဳပဲဗ်ာ၊လူတိုင္းသိ။

-(ပုဂၢလိက လံုၿခံဳခြင့္) privacy ကလည္း အမွန္တရားနဲ.ထိတ္တိုက္ေတြ.နိုင္တဲ့ တန္ဖိုးတစ္ခုပါပဲ။ ဒါဟာ အေျခခံလူ.အခြင့္အေရးလည္းျဖစ္တယ္။ ပါပါရာဇီ ေၾကာင့္ ေသဆံုးရတဲ့ ဒိုင္ယာနာ မင္းသမီးကိုသတိရၾကပါေလ။

-(အေပ်ာ္အပါး) Fantasy ဆိုတာကလည္း ေဖ်ာ္ေျဖေရးေပကိုး။ ဂ်ာနယ္လစ္က အေပ်ာ္နဲ. အမွန္တရားကိုေရာလႊတ္လို.ရပါတယ္တဲ့။ ဒါေပမယ့္ ဖတ္ရတဲ့သူကေတာ့ က်င့္၀တ္ဆိုင္ရာ လြန္ပြဲႀကီးထဲေရာက္သလို ဘယ္ဟာ ဆုတ္ကိုင္ရမွန္းမသိေတာ့ျဖစ္တတ္ဆိုပဲ။

-(အာလ်ာယ) taste ကလည္း အမွန္တရားနဲ. ထိတ္တိုက္ေတြ.မယ့္တန္ဖိုးတစ္ခုပါပဲ။

ဥပေဒနွင့္ ကန္.လန္.ျဖစ္ျခင္း

ဥပေဒနွင့္ ကန္.လန္.ျဖစ္ျခင္း ( conflict with the law) ကလည္း ခ်င့္ခ်ိန္ရမယ့္ ဂ်ာနယ္လစ္က်င့္၀တ္ ထဲမွာပါဆိုပဲ။ သတင္းရဖို. ဥပေဒကို ဘယ္ေလာက္အထိ ေက်ာ္လြန္ရယူရမလဲဆိုတာမ်ိဳး၊ ကိုယ့္ဘာသာကို အစိုးရအရာရိွတစ္ဦးမွေျပာပါသည္လုပ္လို.မွမရပဲ၊အဟင္း။

အရိပ္မ်ားစြာ

ေနာက္ေတာ့ ဂ်ာနယ္လစ္ေတြမွည Bias ေခၚတဲ့ အရိပ္ကပ္တတ္ပါသတဲ့။ ကိုယ့္သေဘာအေရာက္အမွန္တရားကို မေျပာနိုင္ေအာင္ဖိအားေပးခံရတာ၊ကိုယ္စိတ္ညႊတ္ရာမွာ မွ်မွ်တတမရိွနိုင္တာေတြေပါ့။ အဲဒါေတြကေတာ့

Advertising bias, ေၾကာ္ျငာရွင္ရဲ.ဆႏၵေပါ့ေလ။ သူေပးတဲ့သတင္းထည့္ရတာေပါ့။

Corporate bias, ဂ်ာနယ္တိုက္ပိုင္ရွင္တို.၊အဖြဲ.အစည္းတို.ကေပးတာေပါ့။ ထည့္ရတာေပါ့ေလ။ ဟိုတခါ ဟိုကိစၥမွာေတာင္ေနာက္ကြယ္က ဟိုဟာေတြေၾကာင့္ဆိုပဲ။ ရွင္းတယ္ေနာ္။

Mainstream bias သူမ်ားေတြကဒီလိုအံုၿပီးေျပာေနေတာ့ ကိုယ့္ သေဘာအမွန္ကိုမေျပာရဲတာမ်ိဳးေပါ့ေလ။

Sensationalism, ထူးထူးျခားျခားေလးမွေျပာခ်င္တာမ်ိဳးေပါ့ေလ။

တျခား ဘာသာတရားတို.၊ က်ားမတို.၊ ေနရာေဒသတို.ကို ထူးထူးျခားျခားမ်က္နွာသာေပးတာ၊တိုက္ခိုက္တာ စတဲ့ biasေတြလည္းရိွတတ္ပါေသးတယ္။

အ၀ါေရာင္စာမ်က္ႏွာမ်ား


ရန္ကုန္လမ္းညႊန္ကိုေျပာတာမဟုတ္ပါဘူး။ သတင္းတန္ဖိုးနည္းေပမယ့္ လူစိတ္၀င္စားေလာက္တာကို ေခါင္းစီးနဲ.၊ မ်က္စိကို ဆြဲေဆာင္မွဳနဲ.ဖမ္းထိန္းလိုက္တဲ့ ဂ်ာနယ္မ်ိဳးပါ။ ေရာင္းအားတက္ေအာင္မ်ားေသာအားျဖင့္ လုပ္ေလ့ရိွပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ပေရာဖက္ရွင္နယ္လည္းမဟုတ္၊ က်င့္၀တ္လည္းမလိုက္နာတဲ့သတင္းသမားေတြလုပ္ေလ့ရိွပါတယ္။သူတို.လုပ္ေလ့ရိွပံုက

၁။ေၾကာက္စရာစာလံုးမဲႀကီးနဲ.ျပဴးၿပဲ ေရးတတ္ပါတယ္။

၂။လိုသည္ထက္ပိုတဲ့ပံုသံုးပါတယ္။ စိတ္ကူးယဥ္ပံုေတြျဖစ္တတ္ပါတယ္။

၃။ဖိန္.လုပ္ထားတဲ့အင္တာဗ်ဴးေတြ၊ အဓိပၸါယ္ေကာက္လြဲနိုင္တဲ့ေခါင္းစဥ္ေတြ၊ သိပၸြနည္းက်ေယာင္ေယာင္ ဆင္လံုးေတြ၊ ဆရာသမားအတုေတြစကားေတြနဲ့တန္ဆာဆင္ပါတယ္။

၄။ အထူးထုတ္မွာထည့္ပါတယ္။

၅။နိမ့္က်တဲ့ ဘ၀ရိွတဲ့သူေတြကို သနားစရာေကာင္းေအာင္(မ်က္ရည္ခ်ဴၿပီး) ေရးဖြဲ.ျပတတ္ပါတယ္။ ဇာတ္နာေစတာေပါ့ေလ။

ဒီသြင္ျပင္လကၡဏာေတြကို ျမန္မာနိုင္ငံမွာျဖစ္ေနတဲ့ ျဖစ္ရပ္ေတြမွာ ထည့္သြင္းဆံုးျဖတ္ၾကည့္ပါ့လား။ စိတ္၀င္စားစရာေကာင္းမွာပါ။